wtorek, 4 listopada 2008

Ubuntu linux

Pojawiło się nowe Ubuntu (8.10 Intrepid Ibex).
To bardzo łatwa w użytkowaniu dystrybucja linuksa. Lecz sporo ludzi ma problemy z nieznanym sobie systemem operacyjnym, postanowiłem więc trochę go przybliżyć. Strach ma tylko wielkie oczy.
Jakoś nikt nie odczuwa lęku przesiadając się do nowego samochodu, wszystkie mają kierownicę i pedały, podobnie do posługiwania się komputerem wystarczy umiejętność używania klawiatury i myszki, by poradzić sobie z niemal każdym współczesnym systemem operacyjnym. Linux ma potężne możliwości, ale są one głęboko zaszyte i można bez nich żyć.

Ubuntu to projekt firmy Canonical Ltd., której twórcą (i sponsorem) jest Mark Shuttleworth, znany jako pierwszy afrykański astronauta i drugi na świecie kosmiczny turysta.

Słowo "ubuntu" pochodzi z języka plemion Zulu i Xhosa zamieszkujących południową Afrykę i oznacza "człowieczeństwo wobec innych" (ang. humanity towards others). Moim zdaniem można by to tłumaczyć jako "solidarność", ale miałoby to podtekst polityczny:)

Ubuntu występuje w kilku wersjach, podstawowa ma środowisko graficzne Gnome, Kubuntu jest z KDE, natomiast Xubuntu ma Xfce. Ciekawostką jest Ubuntu Studio, wyposażone w jądro o niskich opóźnieniach i przeznaczone do celów multimedialnych (obróbka grafiki, muzyki, filmów) oraz Edubuntu, niegdyś oddzielna dystrybucja, a obecnie komplet programów przeznaczonych dla celów edukacyjnych, czyli dla szkół i młodzieży szkolnej.
KDE jest bardzo widowiskowe i wybierane głównie przez użytkowników domowych, Gnome nieco skromniejsze, Xfce natomiast bardzo szybkie, nawet na mniej wydajnych komputerach.

Kolejne wersje Ubuntu pojawiają się co 6 miesięcy i posiadają 18-miesięczny okres wsparcia (aktualizacji), z wyjątkiem wersji LTS (Long Time Support), ukazującej się co 2 lata i posiadającej 3-letni okres wsparcia (5-letni w przypadku wersji Ubuntu Server bez środowiska graficznego).

Ubuntu można pobrać w postaci obrazu ISO, który należy nagrać na płytę CD-R za pomocą dowolnego programu do nagrywania, tylko koniecznie trzeba wybrać opcję typu "nagraj obraz płyty" (w zależności od zastosowanego programu). Początkujący często o tym zapominają i nagrywają ISO jako plik lub próbują go rozpakować. Czasami też programy do nagrywania domyślnie wskazują swój własny typ pliku i w okienku wyboru obrazu trzeba zaznaczyć ".iso" lub "wszystkie", inaczej go nie widać.

Po nagraniu płyty można już uruchomić Ubuntu. Jest on w formie tzw. "LiveCD", umożliwiającej uruchomienie po restarcie komputera wprost z płyty, bez instalacji.
Są dwie możliwości wystartowania kompuera z takiej płyty - wybranie w BIOS-ie napędu CD/DVD jako startowego lub (w przypadku niektórych komputerów) opcja wyboru pojawi się po naciśnięciu jakiegoś klawisza, np. F12. Natomiast w przypadku komputerów firmy Apple jest to klawisz C.

Po wystartowaniu pojawi się okienko wyboru języka (klawisz F2), wystarczy wybrać ulubiony, wcisnąć Enter i czekać (dłużej lub krócej) na uruchomienie się komputera.

Są dwie możliwości instalacji Ubuntu - uruchomienie instalatora lub poprzez Wubi, programik uruchamiany w Windowsie. W tym drugim przypadku Ubuntu zainstaluje się jako plik na partycji Windowsa i będzie je można później odinstalować. Niestety, będzie nieco wolniejsze i zabraknie dostępu do plików użytkowników na partycji Windowsa.

Podczas instalacji komputer powinien być połączony z internetem (bezprzewodowo lub kablem ethernetowym), dzięki czemu mogą się ściągnąć pakiety językowe (można też je później doinstalować).
Instalator zada kilka prostych pytań, koniecznie należy podać hasło (pierwszy użytkownik ma uprawnienia administratorskie poprzez polecenie sudo). Trochę uwagi wymaga podział dysku na partycje. Jeśli jest pusty obszar, można wybrać tą opcję, domyślnie jest zmniejszenie partycji Windows (należy wcześniej zdefragmentować dysk Windowsa by uniknąć niespodzianek, a najlepiej dysponować również kopią zapasową ważnych plików i dokumentów). Można też usunąć Windowsa i użyć całego dysku, czasem niechcący.

Po pierwszym uruchomieniu należy połączyć się z internetem, by zaktualizował się zegar systemowy oraz zainstalować aktualizacje.

Później pozostaje konfiguracja.
Kodeki, czcionki, flash, java to pakiet "ubuntu-restricted-extras" (lub "kubuntu-restricted-extras" czy "xubuntu-restricted-extras", w zależności od wybranej dystrybucji), można go zainstalować przy pomocy synaptica.
Do przeprowadzenia konfiguracji odtwarzania zaszyfrowanych płyt DVD-Video trzeba wpisać komendę (i podać hasło administratora):
sudo /usr/share/doc/libdvdread3/install-css.sh

Instalacja RealPlayera wygląda tak:
wget http://www.real.com/realcom/R?href=http://forms.real.com/real/player/download.html?f=unix/RealPlayer11GOLD.bin

chmod +x RealPlayer11GOLD.bin

sudo ./RealPlayer11GOLD.bin

(wget to program do ftp, plik .bin można również samemu ściągnąć i nadać prawa do wykonywania)

Natomiast do konfiguracji modemów Neostrady potrzebny będzie porgramik UbuDSL, chociaż lepszym wyjściem jest kupno normalnego modemu ADSL-A (A to tradycyjna sieć telefoniczna, B to cyfrowy ISDN) z routerem i wyjściem ethernetowym czy wręcz bezprzewodowym. Taki router to dobra inwestycja, w dzisiejszych czasach podłączenie komputera bezpośrednio do internetu to proszenie się o kłopoty, wcześniej czy później (do kilku godzin) coś się będzie chciało przyplątać. Ubuntu należy do najbezpieczniejszych systemów operacyjnych, po instalacji nie udostępnia żadnych usług sieciowych (nie ma więc możliwości zdalnego włamania się), ale router jest niezbędny jak chcemy połączyć kilka komputerów i udostępniać między nimi pliki i drukarki (szczególnie to dotyczy systemów Windows). Można do niego podłączyć i inny sprzęt, choćby konsolę do gier czy nawet niektóre telewizory.

Instalacja programów i sterowników grafiki pod Ubuntu to kilka kliknięć myszką, same się ściągają z internetu i instalują. A w repozytoriach są ich tysiące, praktycznie do każdego zastosowania. Może niektóre nie dorównują komercyjnym, za to często są o wiele prostsze w użytkowaniu. Można też samodzielnie ściągnąć - to takie z rozszerzeniem .deb. Są dostępne m.in. Adobe Reader, Adobe Flash Player, Opera, Skype.

Tyle absolutne podstawy. Warto sięgnąć po jakąś książkę o linuksie by czegoś więcej się dowiedzieć i mieć potrzebne informacje pod ręką. W internecie istnieje anglojęzyczna dokumentacja, działa również Polskie Forum Użytkowników Ubuntu.

Dodano 12 lipca 2009 roku:

W nowym Ubuntu 9.04, aby odblokować odtwarzanie DVD, należy wykonać polecenie:
sudo /usr/share/doc/libdvdread4/install-css.sh

Więcej informacji na stronie: help.ubuntu.com (j.ang.).

Na stronie ubuntu.pl pojawiła się mini-ściągawka, zawierająca podstawowe informacje dla początkujących.

Istnieje nieoficjalne repozytorium z dodatkowymi niewolnymi pakietami, takimi jak RealPlayer, AdobeReader, Skype i kodeki win32codecs/win64codecs , czyli medibuntu.org. By je dodać należy wykonać polecenie:
sudo wget http://www.medibuntu.org/sources.list.d/jaunty.list --output-document=/etc/apt/sources.list.d/medibuntu.list; sudo apt-get -q update; sudo apt-get --yes -q --allow-unauthenticated install medibuntu-keyring; sudo apt-get -q update

a następnie zaznaczyć nowe repozytorium w menu System-Administracja-Źródła oprogramowania. Dotyczy ono Ubuntu 9.04 "Jaunty Jackalope", dla innych wydać należy zmienić pogrubioną linijkę.

Na tym blogu wspominałem rownież o kamerkach internetowych UVC, obsługiwanych przez każdy współczesny system operacyjny.

Brak komentarzy: